«Ἅμα δεῖς τόν ἀδελφό σου, εἶδες τόν Θεό σου», μᾶς λένε οἱ πατέρες τῆς ἐρήμου.
Ἄν μέ αὐτό τό πνεῦμα δεῖς τόν κάθε ἄνθρωπο, μέσα ἐκεῖ θά δεῖς τόν Θεό, γιατί μέσα στόν ἄνθρωπο εἶναι ὁ Θεός, ὁ Χριστός. Ὅταν ἀρχίσει κανείς νά εὐλαβεῖται τούς συνανθρώπους του, ὅταν ἔτσι ἀρχίσει νά ἀγαπᾶ καί νά συμπαθεῖ τούς ἄλλους, ὅταν ἔτσι ἀρχίσει νά τούς βλέπει, πράγματι θά διακρίνει ἐκεῖ τόν Θεό. Δηλαδή, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ἐδῶ, δέν χρειάζεται νά δεῖ κανείς κάπως ἀλλιῶς τόν Θεό. Θά τόν δεῖ μέσα στόν συγκεκριμένο ἄνθρωπο. Ἄλλωστε, πρωτίστως βλέπει κανείς τόν Θεό μέσα στόν ἴδιο τόν ἑαυτό του, διότι καί ὁ ἑαυτός μας εἶναι κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ πλασμένος καί κατοικεῖ μέσα μας ὁ Θεός. Ὅταν, λοιπόν, δοῦμε κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπο τόν ἑαυτό μας, ὅπως εἶναι πραγματικά, βλέπουμε τόν Θεό· καί ὅταν δοῦμε κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπο καί τόν συνάνθρωπό μας, βλέπουμε τόν Θεό.

Πόνεσε ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, ὅπως πόνεσε πρῶτα ὁ Χριστός. Καί εἶναι ἕνα μεγάλο θέμα αὐτό. Δέν θά μποροῦσε ὁ Χριστός, πού εἶναι Θεός, πού ὅλα τά ἔχει στά χέρια του, νά οἰκονομήσει ἔτσι τά πράγματα, ὥστε νά μήν περάσει τελικά αὐτόν τόν φοβερό πόνο ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, μέ τό νά τοῦ κόψουν τό κεφάλι;
Ὅταν κανείς εἴτε δυσκολεύεται εἴτε πιέζεται εἴτε ἔχει θλίψεις, ὅλα αὐτά δέν εἶναι γιά νά ποῦμε: «Πώ πώ, τί θλίψη, τί στενοχώρια πού ἔχω, πόσο ὑποφέρω, πόσο πονῶ!» Θά πονέσουμε, ἐντάξει. Ἀλλά νά μάθουμε νά βιώνουμε αὐτό πού κρύβεται ἐκεῖ. Τήν ὥρα πού περνοῦμε αὐτά πού οἰκονομεῖ, πού ἐπιτρέπει ὁ Θεός, πού εἶναι μέσα στό ὅλο σχέδιό του, βιώνοντας αὐτά νά μυούμαστε στή λεπτή ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἔτσι νά γευόμαστε τή χαρά τοῦ Θεοῦ, τήν ὅλη τιμή πού μᾶς κάνει ὁ Θεός. Ἡμῖν ἐχαρίσθη οὐ μόνον τό εἰς αὐτόν πιστεύειν, ἀλλά καί τό ὑπέρ αὐτοῦ πάσχειν.

Ἀπό ἐκκλησιαστικῆς, ἀπό χριστιανικῆς πλευρᾶς, τό νά ἀποφεύγουν οἱ ἄνθρωποι νά παντρεύονται καί νά κάνουν οἰκογένεια καί ἁπλῶς μόνο νά συζοῦν, καί ἑπομένως νά μήν κάνουν καί παιδιά, εἶναι βαρύτατη ἁμαρτία. Ἀλλά καί ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι κάνουν κανονικό γάμο καί γεννοῦν κάποια παιδιά καί ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ὕστερα δέν ζοῦν σύμφωνα μέ τόν νόμο τοῦ Θεοῦ διαπράττουν βαρύτατη ἁμαρτία.
Ἀλλά καί ἀπό ἐθνικῆς πλευρᾶς ἄν δοῦμε τό θέμα, ἔχουμε χρέος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Νά τό προσέξουμε αὐτό· δέν εἶναι ἔτσι τά πράγματα, ὅπως τά νομίζουμε. Ἔχουμε χρέος! Ὁ Θεός θέλησε νά ὑπάρχει αὐτή ἡ χώρα, ὁ Θεός θέλησε νά ὑπάρχει αὐτός ὁ λαός, αὐτό τό ἔθνος. Ποιοί εἴμαστε ἐμεῖς πού θά τό θάψουμε; Δέν θά δώσουμε λόγο καί γι᾿ αὐτό; Ὀφείλουμε, λοιπόν, καί ἀπό αὐτῆς τῆς ἀπόψεως νά προσέξουμε αὐτό τό μεγάλο θέμα: τό δημογραφικό πρόβλημα.

Ὁ Κύριος θέλει ὁ καθένας μας νά ἀφήσουμε κάτι, ὅπως ὁ πλούσιος τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς χρειαζόταν νά ἀφήσει τά πλούτη του.
Γενικά, αὐτό πού θέλει ὁ Κύριος εἶναι ὁ καθένας μας νά πετάξουμε αὐτό πού μᾶς κρατάει αἰχμάλωτους. Καί ὅλοι μας λίγο πολύ γνωρίζουμε ποιό εἶναι αὐτό πού μᾶς κρατάει μακριά ἀπό τόν Κύριο, γιά τό ὁποῖο ὁ Κύριος θά μᾶς ἔλεγε: «Καλό καί τοῦτο πού κάνεις, καλό καί τό ἄλλο, ἀλλά πέταξε ἐκεῖνο ἐκεῖ πού σέ αἰχμαλωτίζει καί ἀκολούθησέ με». Ἄν μᾶς εἶναι δύσκολο νά τό πετάξουμε, νά γνωρίζουμε πώς ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς λέει ὅτι κάτι πού φαίνεται στόν ἄνθρωπο δύσκολο καί ἀδύνατο, γίνεται δυνατό μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός δηλαδή ἔχει τή δύναμη νά μᾶς βοηθήσει νά κάνουμε αὐτό πού ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι δέν γίνεται, πού ὅμως πρέπει νά γίνει. Καί θά μᾶς βοηθήσει, γιά νά κερδίσουμε τόν παράδεισο, τή βασιλεία του.

Σήμερα, πού ἑορτάζουμε τήν ἀρχή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, παρακαλῶ, ἀδελφοί μου, νά βάλουμε ἀρχή καί νά μήν ἀφήσουμε περιθώρια γιά ἀναβολή. Δέν θά γίνει τίποτε ἔτσι. Ὅταν εἶσαι, π.χ., στό βουνό τή νύχτα, καί τραβᾶς τό σπίρτο νά ἀνάψεις φωτιά, χρειάζεται νά προσέξεις γιά νά ἀνάψεις τό δαδί, τό κερί. Καί ἅμα δέν τό προσέξεις στή συνέχεια, ἄν φυσάει καί λίγο, θά σβήσει. Ἔτσι, χρειάζεται νά προσέξει κανείς. Ὅταν μέσα σου ἔχεις τήν ἀναβλητικότητα –μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν κάνεις αὐτό πού πρέπει νά κάνεις– στήν πραγματικότητα δέν θέλεις τόν Χριστό. Καί ἔτσι θά περάσουν οἱ μέρες, τά χρόνια, καί ἐσύ θά μένεις μέ τίς δικαιολογίες σου, μέ τήν αὐτοδικαίωσή σου: «Ἄχ, δέν μπορῶ. Εἶμαι ἀδύναμος, ὁ καημένος, ἔχω ἀδυναμίες». Εἶσαι ὅ,τι εἶσαι. Ταπεινώσου. Δές τήν κατάστασή σου καί δεῖξε την στόν Χριστό. Ἀμέσως ἔρχεται ἡ χάρη καί σέ ἐνδυναμώνει, σέ ἀνάβει, σέ ζεσταίνει, σέ πυρακτώνει. Καί βάζεις ἀρχή.

Μπήκαμε στό νέο ἐκκλησιαστικό ἔτος καί βάλαμε ἀρχή. Αὐτό θά πεῖ βάλαμε ἀρχή: κάθε μέρα ὅλο καί περισσότερο νά νιώθουμε αὐτό πού κάνει μέσα μας ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, καθώς πιστεύουμε στόν Χριστό, καθώς ἔχουμε μέσα μας τόν Χριστό. Αὐτή εἶναι ἡ προκοπή ἡ πνευματική, ἡ πρόοδος ἡ πνευματική: κάθε μέρα, ὅλο καί πιό πολύ εἶναι μέσα μας ὁ Χριστός, ὅλο καί πιό πολύ εἶναι μέσα μας τό Πνεῦμα τό Ἅγιο.
Μήν ξεγελιόμαστε, παρακαλῶ: «Ἔ, ἄνθρωποι εἴμαστε…» Δέν προλαβαίνεις νά πεῖς σέ κάποιον κάτι, καί ἀμέσως ἀρχίζει νά δικαιολογεῖται. Ὄχι, μή δικαιολογεῖσαι. Ἀμέσως ταπεινώσου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί μετανόησε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Νά πεῖς: «Δυστυχῶς, πάλι ξεχάστηκα, δυστυχῶς, πάλι ἀμέλησα, πάλι ραθύμησα, πάλι ἄφησα τόν ἑαυτό μου στή χαλαρότητα». Ἀπό ἐκεῖ ἔρχεται τό κακό, δέν ἔρχεται ἀπό ἀλλοῦ.

Ὁ χρυσός εἶναι χρυσός. Ἀλλά ἄν δέν περάσει ἀπό τό καμίνι, δέν φαίνεται ὅτι εἶναι χρυσός. Ἐκεῖ καθαρίζει ἀπό κάθε ξένο μίγμα καί λάμπει. Ἐκεῖ γίνεται εἴκοσι τεσσάρων καρατίων.
Ἔτσι καί στά πνευματικά. Μπορεῖ νά ἔχει μιά κάποια ἀρετή κανείς, ἀλλά ἄν δέν ὑβριστεῖ, δέν ἀποκαλύπτεται αὐτή ἡ ἀρετή καί δέν εἶναι κάν ἀρετή, ἐάν δέν περάσει πρῶτα ἀπό τό καμίνι τῆς δοκιμασίας. Γι᾿ αὐτό, ἐκεῖνος πού θέλει πραγματικά νά προκόψει πνευματικά καί νά φθάσει σέ κάποια μέτρα πνευματικῆς ζωῆς, νά ἀγαπᾶ τίς ὕβρεις. Ὄχι μόνο νά μήν ἀντιδρᾶ, νά μήν ἀναστατώνεται, νά μήν τοῦ κακοφαίνεται, ὅταν ὑβρίζεται, ἀλλά νά ἐπιζητεῖ τίς ὕβρεις. Ὅσο κι ἄν μᾶς φανεῖ παράξενο, ὑπάρχουν ἅγιες ψυχές, πού πραγματικά τότε λάμπει ἡ ψυχή τους σάν τόν ἥλιο, ὅταν ἀκριβῶς πέφτουν ἐπάνω τους ὅλες οἱ βρωμιές τῶν ἀνθρώπων μέ ὕβρεις καί συκοφαντίες. Παράδειγμα ὁ ἅγιος Νεκτάριος.